De Leeuwendans is een onmisbaar ritueel

De Leeuwendans (Wu Shi) is een zeer oud dansritueel dat bij alle Chinese feesten een grote rol speelt.

De dans dateert uit de tijd van de Han Dynastie (205 v.Chr. tot 220 n.Chr.) en bereikte gedurende de Tang Dynastie (716-907) een hoogtepunt. Toen werd de dans vooral uitgevoerd bij religieuze feesten.

De leeuwendans drong ook door tot Korea en Taiwan. Daar worden de dansen weliswaar niet exact hetzelfde uitgevoerd, maar de onderliggende symboliek lijkt wel sterk op elkaar.

Het meest bekend is de Leeuwendans bij de viering van het nieuwe jaar, maar de leeuw treedt ook vaak op bij trouwerijen, het lentefeest, oogstfeest en maanfeest. En bij openingsceremonies wordt hij eveneens als onmisbaar beschouwd voor toekomstig geluk. Ook de Chinese winkeliers en restauranthouders buiten China zullen daarom als het maar enigszins mogelijk is, zorgen voor een Leeuwendansgroep bij de opening van hun zaak.

Toch is de leeuw er niet alleen bij vreugevolle gebeurtenissen. Hij danst ook voor de rouwverwerking van vrienden en familieleden van een overledene tijdens het begrafenisritueel.

De leeuw als symbool

De leeuw kan deze belangrijke rol vervullen omdat hij in China beschouwd wordt als een heilig dier. Hij symboliseert moed, wijsheid en kracht en wordt gezien als heerser van het land, zoals de draak heerst over de hemel. Hij is vredelievend, helpt de mensen en brengt overal zegen, geluk en levensvreugde

Hoewel leeuwen van nature niet in China voorkomen, kwamen zij in dit land via de beroemde Zijderoute. Heersers van gebieden die tegenwoordig in Iran en Afghanistan liggen, stuurden leeuwen naar de Chinese keizers als geschenk met de bedoeling rechten te verwerven om via de Zijderoute handel te drijven.

Oorsprong van de Leeuwendans

De oorsprong van de Leeuwendans ligt volgens velen in de Foshan-legende, maar deze biedt geen historische zekerheid. Er zijn ook andere verhalen en verklaringen voor het ontstaan van het ritueel.

De legende vertelt dat een dorp in het zuiden van China lange tijd bedreigd werd door een vreselijk monster. Elk jaar bracht hij hongersnood en ellende omdat hij ‘s nachts de rijstvelden van de dorpelingen verwoestte. De mensen durfde het niet tegen hem op te nemen, totdat een oude vrouw op een avond rond Nieuwjaar een slim idee kreeg. De dorpelingen maakten van bamboe bekleed met fel gekleurd papier-machee en stof een grote leeuwenkop en gingen moedig de confrontatie met het monster aan. Ze maakten woeste bewegingen en zoveel mogelijk lawaai en licht. Zo verjoegen zij hun kwade kwelgeest en konden ze weer in vrede en veiligheid leven.

Een iets ander verhaal vertelt dat er lang geleden een vreemd schepsel in China verscheen dat mensen en dieren opat en schrik aanjoeg. Het snelle en wilde wezen werd ‘nien’ of ‘nian’ genoemd, dat klinkt zoals het Chinese woord dat ‘jaar’ betekent. Noch de vos, noch de tijger kon iets tegen de nien uitrichten en daarom wendden de wanhopige mensen zich tot de leeuw voor hulp. Die schudde zijn manen, snelde op het monster af en verwondde het. De nien haastte zich met de staart tussen de poten uit de buurt, maar kondigde aan later terug te komen om zich te wreken.

Een jaar later dook de nien inderdaad weer op. Ditmaal kon de leeuw de mensen niet helpen. Hij had het te druk met het bewaken van de poort van het keizerlijk paleis. Daarom besloten de dorpelingen zelf in actie te komen. Van bamboe, papier-machee en kleden maakten zij de beeltenis van een leeuw. Twee mannen kropen erin en benaderden de nien. De leeuw steigerde en brulde en de nien vluchtte opnieuw.

Twee Leeuwendans-tradities

De Chinese Leeuwendans kent geografisch gezien twee tradities. Er is een Noord- en een Zuid-Chinese stijl. De zuidelijke stijl is het meest bekend in het Westen. Zowel in uiterlijk als beweging verschillen de noordelijke en de zuidelijke leeuw. De noordelijke leeuw lijkt uiterlijk wat meer op een echte leeuw, maar de bewegingen van de zuidelijke leeuw zijn weer realistischer.

Opvallend is dat de leden van een dansgroep vooral in het Zuiden meestal leden zijn van een Kung Fu-school. De danspassen en acrobatiek zijn namelijk onmiskenbaar verbonden met de Kung Fu-bewegingen en de Liu He Men Kung Fu School beoefent dan ook de zuidelijke stijl (Fut Chan stijl).

Twee Leeuwendansers

De leeuw wordt gespeeld door twee dansers. De voorste heeft de leiding en beweegt de leeuwenkop, die gemaakt is van sterke maar lichte materialen als bamboe en felgekleurd papier-machee. Vooral de ‘kopdanser’ moet sterk en onvermoeibaar zijn want ondanks de lichte materialen is de leeuwenkop zwaar. Bovendien moet hij of zij mede door de expressie van de kop de stemming van de leeuw tot uitdrukking brengen door het maken van allerlei bewegingen. De leeuwendanser moet daarbij van binnenuit de oogleden laten knipperen, de muil openen en sluiten en de oren bewegen.

De andere danser beeldt het lichaam en de staart uit onder een kleed dat aan de kop is vastgemaakt. Hij of zij kan onder het kleed weinig zien en moet zich vooral richten op de voorste danser om hem zo goed mogelijk te volgen in de loop en de sprongen van de leeuw. Het is daarbij de kunst om ervoor te zorgen dat de leeuw zich als een eenheid toont.

Naast de leeuw is er dikwijls een derde figuur bij het ritueel betrokken, een kleine Boeddha met los gezichtsmasker. Hij verleidt de leeuw met een waaier of een reusachtige bal.

De Leeuwendans-muziek

De geschiedenis van de begeleidende muziek gaat ook zeer ver terug. De melodie Tai pin is gecomponeerd in de Chow-dynastie (700 v.Chr.) De leeuwendansmuziek bestaat uit het geluid van een grote trommel aangevuld met gong en symbalen. Er zijn minimaal drie muzikanten.

De functie van de muziek is vooral het weergeven van de stemming van de leeuw en begeleidt de leeuw daarbij continu in zijn bewegingen. Het is belangrijk dat de leeuw in het juiste ritme danst, want elke soort van beweging heeft zijn eigen ritme. De trommel volgt de leeuw en de cymbalen en de gong volgen weer de trommel.

Meer informatie over de Leeuwendans

Voor informatie over de Leeuwendans bij vieringen, evenementen en openingsceremonies, neem contact met ons op of bel Sifu H.E. Eleonora: 06-55382664

1